Dolazim iz Beograda, imam 23 godine i student sam Filološkog i Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu (smer: Nemački jezik, književnost, kultura i Međunarodni smer). Prolećna škola u Tibingenu je bila izvrsna prilika da saznam nešto novo o različitim lukama na Dunavu tokom 19. i 20. veka, da uvidim njihove sličnosti i počnem da razmišljam o mogućem smeru njihovog daljeg razvoja. Volela bih da tokom života lično doprinesem pozitivnim međunarodnim odnosima i zahvalna sam za seminare i skupove poput ovog organizovanog od strane IdGL zato što se na taj način uspostavlja komunikacija između mladih iz različitih zemalja i podstiče međunarodna saradnja. Izabrala sam da se osvrnem na predeo Đerdapa i Kladova pre svega zbog inspirativnog primera omladinskih radnih akcija, svojstvenih nekadašnjoj Jugoslaviji, koje bih volela da ožive jer promovišu prave vrednosti.
Priča o pristaništima i lukama vezana je za nastanak i razvoj rečnog saobraćaja. Plovidba na Dunavu, koji važi za glavnu vodnu saobraćajnicu srednje i jugoistočne Evrope i koji je još Berlinskim kongresom 1878. proglašen za međunarodnu reku evropskog značaja, poznata je od davnina. U prošlim vekovima plovidbene sposobnosti plovnih puteva nisu odgovarale uslovima za obavljanje normalnog i ekonomičnog saobraćaja, veliki deo plovnih puteva nalazio se u svom prirodnom i neuređenom stanju, što je dovodilo do prepreka i smetnji u plovnom putu (plićaci, nedovoljna dubina, nepovoljne krivine, neutvrđene obale, nanosi materijala …).
Ekonomsku političku ulogu Dunav dobija početkom 19. veka pojavom prvog parnog broda „Franz I“ u vlasništvu Prvog dunavskog parobrodskog društva. Njegova pojava i razvoj rečnog brodarstva tražili su rešenje plovidbe u sektoru Đerdapa, koja je bila vrlo ograničena i svedena u toku jedne godine na nešto preko 60 dana jer se u ostalim mesecima morao vršiti iskrcaj putnika i pretovar robe.
Đerdap, poznat pod starim imenom još iz vremena cara Trajana Gvozdena vrata i slapovi podrazumeva deo Dunava od 1048 km od ušća Dunava, a završava se kod Kladova (na desnoj obali Dunava). Na tom delu se Dunav probija kroz Đerdapsku klisuru, koja se sastoji od dve klisure – Gornje ili Malog Đerdapa i Donje klisure ili Velikog Đerdapa. Dunav se tu probija kroz planinski masiv Karpata, stenovito je korito sa velikim brojem podvodnih stena, koje su uticale na nepravilan tok matice reke sa naglim promenama širine (sužavanje plovnog puta), dubine i brzine reke, vrtlozima.
Bitnu ulogu u poboljšanju uslova plovidbe na Đerdapu, nekada najizazovnijem delu plovidbenog puta na Dunavu, odigralo je uređenje vodnih puteva, tj. izgradnja hidroenergetskog i plovidbenog sistema. Radovi na toj izgradnji započeti su 7. septembra 1964. Izgrađene su dve prevodnice – jedna na srpskoj (tada jugoslovenskoj) i jedna na rumunskoj strani. Ceo hidroenergetski i plovidbeni sistem Đerdap je završen i počeo sa radom 16. maja 1972. Nakon četiri godine započete su omladinske radne akcije. Omladinske brigade su obično nosile naziv po nekom narodnom heroju ili važnom datumu. Ogranizovane su preko leta u tri smene: jun (prva), jul (druga), avgust (treća). Pre podne se radilo, a po podne i uveče su se održavale razne radionice i kursevi poput radio-telegrafije, šivenja, vožnje, joge, padobranstva, plivanja, ali i razni koncerti i zabave.
U okviru Omladinske radne akcije (ORA) „Đerdap“ (1976-1990) tokom 15 godina 529 omladinskih radnih brigada sa ukupno 26 947 omladinaca i omladinki obavljale su zemljane radove, podizale i nabijale visoke nasipe pored obale Dunava u neposrednoj blizini obe hidroelektrane (HE „Đerdap“ i HE „Đerdap II“), izlivale betonske blokove i ploče i njima oblagale nasipe, postavljale betonske ivičnjake i bankine, prekopavale odvodne jarkove (kanale), drenažne kanale, kao i rovove za elektro- i hidroizolaciju, gradile priključne puteve i raskrsnice, uređivale vojni centar u Petrovom Selu i obavljale iskopavanje na arheološkim lokalitetima.
U okviru ORA „Zeleni pojas Đerdapa“, na kojoj je u periodu od 1967. do 1970. i od 1976. do 1978. ukupno 198 brigada sa 9 975 graditelja u prve dve godine gradilo trotoare i uređivalo parkove u Kladovu, a kasnije podizalo obaloutvrde, uređivalo i ozelenjivalo prostor nizvodno od glavnog objekta HE „Đerdap“ i gradilo infrastrukturu u turističkom kompleksu „Karataš“ i tvrđave.
Utisci četrnaestogodišnjeg učesnika Viktora Glišića (ORA „Đerdap ’77“ ):
„Na divnom Đerdapu smo već četiri dana. U rane jutarnje časove, uz pesmu, i šalu krećemo na trasu. Ni tamo pesma ne prestaje. Radimo u blizini graničnog prelaza (Jugoslavija – Rumunija) tako da se pored neumornih akcijaša osećamo i kao graničari…“
„Ono što mi se posebno svidelo od samog polaska na akciju je drugarstvo i prijateljstvo, i mislim da je ono na akcijama najveće i ono pravo.“
Gradeći nasipe i uređivajući obale Dunava, mladi su gradili sebe, prijateljstva i zemlju. Zašto da dopustimo da tako lepa praksa potone u zaborav?